H εξ αποστάσεως φροντιστηριακή διδασκαλία στις μέρες του Covid-19

Η κατάσταση που βιώνει την παρούσα περίοδο ο πληθυσμός παγκοσμίως στο πλαίσιο του  Covid-19, ήρθε να φέρει πολλές αλλαγές στην καθημερινότητα των ανθρώπων αλλά και τη λειτουργία των επιχειρήσεων και οργανισμών. Ένας τομέας ο οποίος επηρεάστηκε δραστικά είναι και αυτός της εκπαίδευσης. Καθώς πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση, ήταν φυσικό να μην υπάρχει ένα πρότυπο πλάνο δράσης, με αποτέλεσμα να επικρατεί μια αβέβαια κατάσταση για τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθεί.

Όταν, λοιπόν, στις 12 Μαρτίου 2020 κληθήκαμε να διακόψουμε κι εμείς τα μαθήματα με φυσική παρουσία στα φροντιστήρια, έπρεπε να κινηθούμε άμεσα, καθώς ήδη είχαμε ξεκινήσει την προετοιμασία των σπουδαστών μας για την εξεταστική του Ιουνίου. Η αγωνία ήταν μεγάλη και για εμάς και για τους σπουδαστές, καθώς δεν υπήρχε από όλους η απαραίτητη εξοικείωση με τα ψηφιακά μέσα και το διαδίκτυο, ενώ δεν είχαμε και το χρονικό περιθώριο να προετοιμαστούμε. Κι όμως, από την επόμενη κιόλας μέρα, όλα λειτούργησαν σαν να ήμασταν όλοι προετοιμασμένοι, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, καθώς είχαμε όλοι την ανάγκη να επικοινωνήσουμε εν μέσω της καραντίνας.

Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί έτσι ώστε να προσφέρει και στους διδάσκοντες και τους διδασκομένους πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες. Το Skype, λοιπόν, δεν αποτέλεσε απλά έναν τρόπο να κάνουμε το μάθημα, αλλά ήταν και ένας τρόπος να επικοινωνήσουμε, να μοιραστούμε τους γενικότερους προβληματισμούς και τις αγωνίες, καθώς ναι μεν έπρεπε να γίνει η παράδοση αλλά έπρεπε συμπληρωματικά να υποστηριχθούν η ανθρώπινη πλευρά και η ψυχολογική της διάσταση.

Μέρα με τη μέρα γινόμασταν όλοι καλύτεροι και πιο εξοικειωμένοι. Οι σπουδαστές περίμεναν με ανυπομονησία να συνδεθούν, καθώς για πολλούς αποτελούσε το μάθημα μια διέξοδο από τον «εγκλεισμό» της καραντίνας. Ακόμα και για εμάς τους διδάσκοντες που είμαστε «δεμένοι» με την αίθουσά μας, με τους μαρκαδόρους και τον πίνακα, ήταν αντίστοιχη η ανυπομονησία και η χαρά, ενώ υπήρχε και η πρόκληση να βοηθήσουμε και εκείνους τους σπουδαστές μας που ήταν πιο διστακτικοί απέναντι στην εξ αποστάσεως διδασκαλία.

Αναλογιζόμενοι, λοιπόν, τους μήνες που ακολουθήσαμε αυτό το μοτίβο διδασκαλίας, καθώς και αυτούς που θα έρθουν μέχρι να επιστρέψουμε ουσιαστικά στην κανονικότητα, κάνουμε έναν απολογισμό των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων που χαρακτηρίζουν την εξ αποστάσεως φροντιστηριακή διδασκαλία στην εποχή του covid-19.

Στα πλεονεκτήματα μπορούμε να εντάξουμε τα εξής:

– Η δυνατότητα κάλυψης των εκπαιδευτικών αναγκών σε συνθήκες που απαιτούν την προσωπική ασφάλεια, όπως αυτή που διαμορφώθηκε λόγω του covid-19, ενός ιού που ξεχωρίζει για την υψηλή του μεταδοτικότητα.

– Η εξοικονόμηση χρόνου και ο περιορισμός του κόστους μετακίνησης για τους σπουδαστές που μπορεί να προσέρχονται στο χώρο του φροντιστηρίου από μακρινές περιοχές, κάτι το οποίο συμβαίνει συχνά στην περίπτωση των πανεπιστημιακών φροντιστηρίων.

– Η δυνατότητα χρήσης πολλαπλών εργαλείων που βελτιώνουν την ποιότητα του διδακτικού έργου, καθώς μπορούμε σε πραγματικό χρόνο να κάνουμε περιήγηση στο διαδίκτυο για αναζήτηση πληροφοριών, να κάνουμε χρήση εφαρμογών, όπως το excel, που είναι σημαντικές για τη διδασκαλία μαθημάτων οικονομικού περιεχομένου (χρηματοοικονομικά, στατιστική κλπ.)

– Η δυνατότητα άμεσης βιντεοσκόπησης του μαθήματος, καταγράφοντας όσα εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή και όσα λέγονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Έτσι, προσφέρεται η ευκαιρία της επανάληψης του μαθήματος σε χρόνο που ο σπουδαστής επιθυμεί.

– Η δυνατότητα παρακολούθησης των μαθημάτων που προσφέρεται σε άτομα που μένουν στην επαρχία και δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε μαθήματα με φυσική παρουσία στην περιοχή τους, όπως συμβαίνει κυρίως στα φροντιστηριακά μαθήματα πανεπιστημιακού επιπέδου.

– Περιορίζεται η απώλεια διδακτικού χρόνου από άσκοπες διακοπές και παρεμβάσεις, από ομιλίες μεταξύ των σπουδαστών, εξασφαλίζοντας έτσι μια συνεχή ροή του μαθήματος αλλά και καλύτερη συγκέντρωση των σπουδαστών.

Βέβαια, η εξ αποστάσεως διδασκαλία επιφέρει και κάποιες δυσκολίες που δεν προέρχονται πάντα από την ίδια, αλλά και από περιφερειακούς ως προς αυτήν παράγοντες. Ενδεικτικά κάποια μειονεκτήματα και δυσκολίες είναι τα εξής:

– Κάποιοι σπουδαστές αντιστέκονται στην αλλαγή, διστάζουν να μπουν στη διαδικασία να παρακολουθήσουν το εξ αποστάσεως μάθημα. Έτσι, είτε αρνούνται πλήρως ακόμα και να το δοκιμάσουν ή ξεκινούν με μεγάλο δισταγμό.

– Πολλοί θεωρούν ότι με την εξ αποστάσεως διδασκαλία χάνεται η προσωπική επαφή και επικοινωνία (κάτι βέβαια που λειτούργησε εντελώς διαφορετικά εν μέσω καραντίνας). Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι στερούνται μια έξοδο, καθώς θα αλλάξουν περιβάλλον, θα βγουν από το σπίτι και θα συναναστραφούν με άλλα άτομα, αποδίδοντας στη διαδικασία και μια διάσταση διασκέδασης.

– Η άγνοια χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή και των επιμέρους εφαρμογών του, η μη κατοχή ηλεκτρονικού υπολογιστή ή «έξυπνης» συσκευής (smartphone ή tablet) που δεν επιτρέπει την πρόσβαση στο διαδίκτυο, η ανεπαρκής συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο, είναι κάποια από τα ζητήματα τεχνικού χαρακτήρα που ανακύπτουν.

– Η υπερφόρτωση του διαδικτύου και των εφαρμογών επικοινωνίας που παρατηρήθηκε και εν μέσω καραντίνας και παρεμπόδιζε την ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων.

Αναζητώντας τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση να γίνει ευρύτερα αποδεκτή στον τομέα των φροντιστηριακών πανεπιστημιακών μαθημάτων, σίγουρα μπορεί κανείς να αναφέρει ότι αυτή θα πρέπει να συνδυάζει τα καλά της σύγχρονης και της ασύγχρονης εκπαίδευσης, ούτως ώστε να μπορέσει να καλύπτει κάθε ανάγκη. Οι ενήλικες σπουδαστές που παρακολουθούν τέτοια μαθήματα δεν είναι πάντα δεκτικοί στο να δοκιμάσουν νέες επιλογές, επομένως και στην περίπτωση αυτή καθίσταται ουσιαστικής σημασίας ο ρόλος του καθηγητή, ώστε να τους παρακινήσει και να τους εμπνεύσει να συμπορευτούν στη διαδρομή προς τη γνώση, ακόμα και αν αυτή πρέπει να αναζητηθεί σε νέα άγνωστα μονοπάτια!

Συντάκτης: Ελένη Μιχαηλίδου (καθηγήτρια Open Studies)